Hoe ‘fast’ of ‘slow’ werk jij met je team?
- Hoeveel tijd en ruimte maak jij voor actieve reflectie op hoe jullie als team samenwerken?
- Investeer je in de relationele hygiëne van je team?
- Besef je ook dat regelmatig vertragen en ‘pas op de plaats’ maken, een voorwaarde is om weer te kunnen versnellen?
- Durf je te benoemen wat je op vlak van ‘proces’ of groepsfunctioneren ziet gebeuren en hoe spannend is dat?
- Welke groepsbril zet jij op wanneer je een team leidt of met een groep werkt?
De tijdsgeest van vandaag dicteert dat alles snel moet gaan. Er is geen tijd om stil te staan. We nemen de vlucht vooruit, soms ook uit schrik voor een open en eerlijk gesprek.
Als het moeilijk loopt, hopen we op onmiddellijke en eenvoudige antwoorden, terwijl de realiteit steeds complexer wordt.
We hunkeren naar ’tips & tricks’ om een gevoel van controle en competentie te hebben. Tools en instrumenten lijken het antwoord op alles wat moeilijk te managen is. Maar is dat ook zo?
“In dealing with the intensely interpersonal world of teams, no technique is foolproof, and no technique can control the contingencies of an all-too-human world. (…) Like the craftsman’s tools, techniques amplify your effort, your judgments your instincts, and your empathetic responses – but they can’t substitute for them.”
(Larry Hirschhorn)
‘Teams’: bouwen aan een team vraagt tijd en aandacht
Leidinggevenden blijken vaak nauwelijks ‘concepten’ en brillen te hebben om naar teams en groepsfenomenen te kijken. De teamrollen van Belbin of de fasen van Tuckman (forming, storming, norming, performing, adjourning) zijn vaak de enige gekende kaders.
Dat is wat mager als je de complexe dynamieken van een groep wil begrijpen en aansturen. En ook zorgelijk als je bedenkt dat de meeste organisaties ’team-based’ zijn…
Er is veel retoriek rond teamwerk: “T.E.A.M.: Together Everybody Achieves More” – alsof samenwerken als team vanzelf gaat…
Maar teamwerk vraagt “gedisciplineerde actie” zeiden Katzenback & Smith al in de jaren ’80. Zoals uitdagende doelstellingen formuleren, rollen verhelderen of en afspraken maken over gedragsregels in het team.
Bouwen aan je team is dus een aandachtspunt van alledag. Het gaat niet over iets bijzonders, of een thema om één keer per jaar, in een hotel, aandacht aan te geven.
En er is meer nodig.
De illusie van de ‘vlucht vooruit’: verwaarloosde teams
De meeste leidinggevenden zijn resultaatgericht en gericht op de inhoud van het werk. Ze investeren vooral tijd, energie en aandacht in het individueel aansturen van teamleden. De vraag “Hoe is het met ons als team?” wordt nauwelijks gesteld.
Misschien is het wel heel spannend of zelfs confronterend om naar het groepsfunctioneren te kijken…Daardoor blijft er veel niet benoemd en verdwijnen de moeilijke zaken in de onderstroom.
Samenwerkingsrelaties verwaarlozen kan tot ongewenste resultaten leiden. Ik noem er een paar.
- Mensen zijn teleurgesteld omdat ze een “team” zijn maar weinig verbinding of gemeenschappelijkheid ervaren
- Het potentieel van de groep wordt niet benut omdat leidinggevenden hun team indivueel aansturen
- Het verschil tussen retoriek over “teamwerk” en de realiteit van het individueel belonen zorgt voor spanning
- Problemen worden al te gemakkelijk toegeschreven aan individueel disfunctioneren en is er minder oog voor de onderstroom en groepsdynamieken die samenwerking hypothekeren.
“Eigenlijk kenmerken leiders van een organisatie zich door enige naïviteit: ze realiseren zich niet dat de groepsdynamica kan zorgen dat een groep afdwaalt van een geplande koers, waardoor de echte doelen van het team sterk afwijken van de geformuleerde doelen. (…) Hoewel de meeste mensen zich dat niet realiseren, kan de onzichtbare onderstroom van de groepsdynamica een groepseffect teweegbrengen dat krachtiger is dan de som der delen.”
(Manfred Kets de Vries)
Groepsdynamica: zet eens een andere bril op!
De groepsdynamica, die haar oorsprong heeft in de naoorlogse periode van de vorige eeuw, is een vakgebied met heel wat waardevolle inzichten voor leidinggevenden. Deze know-how is helaas weinig verspreid in organisaties.
De groei van groep naar ‘volwassen’ team gaat niet vanzelf. Het vraagt tijd, een volgehouden inspanning en de moed om het aan te gaan met elkaar.
In mijn werk, blogs en boeken houd ik steeds een bevlogen pleidooi voor het durven kijken naar de dynamieken in samenwerking: als je een andere bril opzet, zie je nieuwe mogelijkheden!
Sterke, volwassen teams zijn de bouwstenen van wendbare, stevige organisaties die soepel kunnen inspelen op verandering.
Een team ben je niet, dat moet je worden!!!
Copyright © Silvia Prins (2012). Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen. (herzien op 12 oktober 2020)
Hallo Silva,
Mooi werk weer. Ik heb net een onderzoek naar netwerkleren en ontwikkelen afgerond voor EL &I en dat kent dezelfde conclusies. Ken jij de activiteiten van kenniswerkplaats.eu ? In 22 regio’s in Nederland wordt gewerkt aan regiontwikeling. Ook daar m.i. Te weinig aandacht voor de energiebalans in groepen. Ik zal eens informeren of er al samenwerking is met België? Het is raar dat de TGI wereld niet actiever ingespeeld heeft op alle ontwikkelingen die zich voordoen. Daar liggen zoveel kansen.
Hallo Jacqueline,
Dank voor je reactie. Nee, ik ken dat onderzoek niet. Ja, kijk maar eens of er in België ook iets rond gedaan wordt. Dat zou me wel interesseren. TGI blijft toch een beetje besloten groepje. Ik snap het ook niet goed. Wim en ik doen nu pogingen via het programma ‘Teamcoaching als ambacht’ om het maatwerk en proceswerk dat zo eigen is aan TGI door te geven en toe te passen op team coaching.
Hartelijke groet, Silvia
Dag Silvia, ik las met plezier jouw nieuwsbrief 25: ‘slow collaboration’. Ik ben geïnteresseerd in een van de ‘nieuwe uitdagingen in organisaties’, met name: samenwerken over de grens van de eigen organisatie. Wij werken als kleine vzw voor culturele initiatieven in Vlaamse gevangenissen, moeten wel samenwerken met Justitie, gevangenissen… En met Vlaamse partners. Niet altijd eenvoudig. Ben benieuwd wat jouw onderzoek opleverde. (Ik heb me opgegeven voor de nieuwsbrief, misschien overbodig omdat ik deze kreeg?) Frederik Janssens
Hallo Frederik,
Dank voor je reactie! Ik ben al jaren met het thema samenwerken over de grens van de eigen organisatie bezig. Als je hier interesse in hebt, vind je op mijn site onder ‘publicaties’ heel wat artikels en hoofdstukken die je kunt downloaden. Het hoofdstuk waarover ik spreek in de nieuwsbrief verschijnt voor en misschien pas na de zomer.
Als je de nieuwsbrief al ontving, hoef je je niet meer aan te melden hoor!
Tot ziens hoop ik nog eens op een TGI bijeenkomst!
Groeten, Silvia
Dag Silvia,
Het typisch groepsdynamische wordt inderdaad wat stiefmoederlijk behandeld in de huidige drang om met groepen en teams snelle resultaten te bereiken. Dat groepen ontwikkelingsfasen doormaken,zoals ieder ander systeemniveau (individu, organisatie, interorganisationeel) lijkt soms weer helemaal vergeten. De ontwikkelingstaken, die – zeer schematisch – achtereenvolgend ‘veiligheid’ ‘verdeling van invloed’ en ‘interdepente relaties’ (Bion, Bennis, Srivastva (Schutz) omvatten , vragen tijd en reflectieve aandacht om te kunnen ontwikkelen. Vele teams veronderstellen dat ze meteen in de laatste fase kunnen instappen en worden dan uiteraard met de vorige ontwikkelingstaken geconfronteerd, waarbij omgaan met verschillen(in invloed) misschien wel de meest noodzakelijke ontwikkelingsstap is. Er is nog veel werk voor groepsdynamici, maar het vraagt …tijd, inderdaad. Slow zou inderdaad kunnen betekenen, niet sneller lopen dan men kan stappen vlg de mate van maturiteit, die de groep kan opbrengen. Misschien moeten we opnieuw het concept ‘groepsmaturiteit’ of zoiets onder de aandacht brengen.
Veel groeps- en levensijver gewenst.
Dank je René voor deze mooie reactie!
‘Groepsmaturiteit’ is inderdaad een mooi concept! Als tegenhanger van de ‘vlucht vooruit’ en de illusie dat teams ‘vanzelf’ goed functioneren. Het begint er naar uit te zien dat dit mijn levensmissie is… 🙂
Binnenkort verschijnen er twee artikels in het Handboek Effectief Opleiden waarin we aandacht vragen voor de wijsheid van de groepsdynamica. Dat blijft toch wel mijn basiskader.
Tot ziens René!
Silvia